Kalendarium 1977


Kalendarium (w tej formie przygotowane po raz pierwszy) zawiera najprawdopodobniej wiele braków, błędów i przeinaczeń. Autorzy liczą na uwagi i uzupełnienia, które prosimy o przesyłanie na adres: kontakt@ant.pl

5 stycznia prokurator generalny oświadcza przed Sejmem PRL, że "badania prowadzone przez prokuraturę wykazały bezzasadność zarzutów pod adresem milicji."
6 stycznia ogłoszenie apelu intelektualistów do posłów o powołanie komisji do zbadania łamania praworządności w stosunku do uczestników czerwcowych protestów.
10 stycznia w gmachu sądu w Radomiu obserwatorzy procesów radomskich zostali zaatakowani przez grupę ok. 20 osobników.
15 stycznia do KOR przystępują: Anka Kowalska, Stefan Kaczorowski i Wojciech Onyszkiewicz.
22 stycznia katowicka Rada Adwokacka "córka wielkoprzemysłowej polskiej klasy robotniczej" oskarża adwokatów broniących robotników Radomia i Ursusa o "występowanie z pozycji antysocjalistycznych".
31 stycznia ostatni, radomski proces rewizyjny. Sąd Najwyższy w zasadzie utrzymał wyroki I instancji.
styczeń ukazuje się pierwszy numer kwartalnika literackiego "Zapis" - jego redaktorami i autorami są także członkowie i współpracownicy KOR. Zespół redakcyjny: Jerzy Andrzejewski, Stanisław Barańczak, Jacek Bocheński, Kazimierz Brandys, Tomasz Burek, Marek Nowakowski, Barbara Toruńczyk, Wiktor Woroszylski.
styczeń rozpoczyna działalność czechosłowacka Karta 77.
11 lutego "Komunikat KOR" nr 7 przynosi informacje o przebiegu czerwcowych protestów i represjach w Gdańsku i Grudziądzu.
14 lutego Stanisław Barańczak skazany na rok więzienia w zawieszeniu za "za próbę przekupstwa urzędnika na służbie".
3 lutego decyzja Rady Państwa o darowaniu kary bądź jej warunkowym zawieszeniu w stosunku do większości osób skazanych za udział w wydarzeniach czerwcowych. Akt łaski nie objął 20 skazanych z Radomia i 3 z Ursusa.
5 lutego oświadczenie KOR w sprawie amnestii. KOR straci rację bytu po: przyjęciu do pracy wszystkich represjonowanych, ujawnieniu pełnych danych o represjach, ukaraniu winnych naruszania prawa, torturowania i bicia robotników.
luty ukazuje się broszura "Wypadki czerwcowe i działalność KOR-u".
3 marca Rada Państwa ratyfikowała Międzynarodowy Pakt Praw Człowieka i Obywatela.
10 marca oświadczenie w związku z sytuacją w Radomiu: represjonowani w czerwcu robotnicy znów padają ofiarą szykan ze strony miejscowych władz. (...) Moralną odpowiedzialność za to ponoszą posłowie na Sejm PRL, którzy wciąż uchylają się od rozpatrzenia wniosków obywatelskich o powołanie specjalnej komisji poselskiej.
25 marca w Warszawie zostaje ogłoszona deklaracja Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Apel założycielski podpisali: gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Andrzej Czuma, Karol Głogowski, Kazimierz Janusz, Stefan Kaczorowski, Leszek Moczulski, Marek Niesiołowski, Antoni Pajdak, ks. Bohdan Papiernik, Piotr Typiak*, Zbigniew Sekulski, Zbigniew Siemiński, Bogumił Studziński, ks. Ludwik Wiśniewski, Adam Wojciechowski, Andrzej Woźnicki, ks. Jan Zieja i Wojciech Ziembiński. Antoni Pajdak i ks. Jan Zieja zrezygnowali z udziału w pracach ROPCiO.
5 kwietnia konferencja prasowa KOR z udziałem rodzin osób przebywających w więzieniach, w związku z nasileniem się w Radomiu terroru przeciw robotnikom i rodzinom represjonowanych.
27 kwietnia prokurator W. Bardonowa stawia zarzuty z art. 132 kk Jackowi Kuroniowi i Janowi Józefowi Lipskiemu, że wraz z Adamem Michnikiem (przebywającym w Paryżu) działają na szkodę PRL w porozumieniu z wrogimi organizacjami m.in. "Kulturą" w Paryżu i Radiem Wolna Europa.
29 kwietnia "Komunikat KOR" nr 9 przynosi informację, że z więzień zwolniono kilkanaście kolejnych osób. Pozostają jeszcze w więzieniach: Zygmunt Zaborowski (skazany na 10 lat), Czesław Chomicki i Wacław Skrzypek (po 9 lat), Marek Majewski i Adam Żukowski (po 3 lata).
29 kwietnia do KOR-u przyjęty zostaje Adam Michnik.
kwiecień nakładem KOR ukazuje się dwuczęściowa broszura w "... w imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej" - fragmenty stenogramów z radomskich rozpraw rewizyjnych przed Sądem Najwyższym.
30 kwietnia ukazuje się pierwszy numer pisma ROPCiO "Opinia". W stopce redakcyjnej: Leszek Moczulski, Kazimierz Janusz, Wojciech Ziembiński.
1 maja Adam Michnik, mimo zarzutu prokuratorskiego, wraca do kraju.
1 maja w radio Wolna Europa przemówienie z Londynu Adama Ciołkosza, nestora polskich socjalistów: "Niski pokłon Komitetowi Obrony Robotników za to, że rozsławił na cały świat imię Polski jako kraju walczącego o wolność".
7 maja w Krakowie, w bramie budynku przy ul. Szewskiej 7 znaleziono zwłoki współdziałającego z KOR-em Stanisława Pyjasa, studenta V roku Wydziału Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
9 maja KOR powołuje Biuro Interwencyjne mające na celu gromadzenie danych o łamaniu praw człowieka i obywatela, powiadamiając następnie o nich opinię publiczną i w miarę możności starając się udzielać pomocy prawnej, lekarskiej, finansowej pokrzywdzonym. Na czele Biura stają Zofia i Zbigniew Romaszewscy. Współpracownikami Biura są m.in.: Zofia Baniecka, Elżbieta Doncbach, Jerzy Geresz, Krzysztof Hagemejer, Aleksander Horodyski, Krystyna Iwaszkiewicz, Joanna Jankowska, Jarosław Kaczyński, Janusz Klekowski, Jacek Kuroń, Mirosław Łuczka, Zenobia Łukaszewicz, Jan Krzysztof Kelus, Teodor Klincewicz, Ewa i Tadeusz Korulscy, Marek Ko-złowski, Mieczysław Książczak, Grzegorz Liese, Zenobia Łukaszewicz, Maciej Rayzacher, Barbara Różycka, Wojciech Samoliński, Aleksandra Sarata, Zbigniew Sarata, Urszula Sikorska, Aniela Steinsbergowa, Józef Śreniowski, Jan Walc, Bogdan Zalega, Hanna Żurowska oraz adwokaci: Andrzej Grabiński, Witold Lis-Olszewski, Jan Olszewski, Władysław Siła-Nowicki, Stanisław Szczuka, Jacek Taylor. Jednocześnie powstaje Fundusz Samoobrony Społecznej, umożliwiający stałą pomoc finansową ofiarom prześladowań. W skład Rady Funduszu wchodzą: prof. Jan Kielanowski, prof. Edward Lipiński, dr. Józef Rybicki, Halina Mikołajska, Wacław Zawadzki i ks. Jan Zieja.
15 maja w Krakowie zostaje odprawiona msza żałobna za Staszka Pyjasa, po mszy wieczorem pochód z czarnymi flagami przechodzi na ul. Szewską. Odczytanie oświadczenia KOR-u i zaproszenie do uczestnictwa w żałobnym pochodzie na Wawel.
- Bojkot przez krakowskich studentów juwenaliów organizowanych przez tamtejszy Socjalistyczny Związek Studentów Polskich.
- Powołanie Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie - pierwszej niezależnej organizacji studenckiej (Andrzej Balcerek, Liliana Batko, Joanna Barczyk, Wiesław Bek, Małgorzata Gątkiewicz, Elżbieta Majewska, Lesław Maleszka*?, Józef Ruszar, Bogusław Sonik, Bronisław Wildstein).
14-19 maja zatrzymanie 48 osób i aresztowanie 11 członków i współpracowników KOR-u z zarzutami z art.271, 132 i 58 kk (kontakty z obcą organizacją w celu działania na szkodę PRL, rozpowszechnianie fałszywych informacji mogących zaszkodzić PRL) m.in.: Wojciecha Arkuszewskiego, Seweryna Blumsztajna, Mirosława Chojeckiego, Jacka Kuronia, Jana Józefa Lipskiego, Jana Lityńskiego, Antoniego Macierewicza, Adama Michnika, Piotra Naimskiego, Hanny Ostrowskiej i Wojciecha Ostrowskiego.
16 maja memoriał 22 seniorów ruchu ludowego do NK Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawie polityki władz wobec wsi.
24-30 maja głodówka w kościele św. Marcina w Warszawie (rektor ks. Bronisław Dembowski) w intencji uwolnienia skazanych robotników oraz aresztowanych członków i współpracowników KOR-u. Rzecznikiem uczestników głodówki zostaje Tadeusz Mazowiecki. W głodówce biorą udział: Stanisław Barańczak, Bogusława Blajfer, Danuta Chomicka, Lucyna Chomicka, Bohdan Cywiński, Jerzy Geresz, o. Aleksander Hauke-Ligowski, Eugeniusz Kloc, Zenon Pałka, Joanna Szczęsna, Ozjasz Szechter, Kazimierz Świtoń, Barbara Toruńczyk, Henryk Wujec.
maj listy protestacyjne w sprawie aresztowań KOR-owców sygnowane m.in. przez ROPCiO, 43 naukowców z Wrocławia, 629 studentów krakowskich, 97 górników z kopalni "Gliwice", 349 mieszkańców wsi Zbrosza Duża, 13 działaczy katolickich, 17 intelektualistów, 425 osób z różnych środowisk, 120 osób z Lublina, 99 studentów z Łodzi; nadchodzi wiele protestów zza granicy oraz dziesiątki listów indywidualnych.
5 czerwca Oświadczenie KOR w związku z rozpoczynającą się w Belgradzie konferencją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, w którym stwierdzono, że postanowienia Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych nie są w Polsce przestrzegane.
9 czerwca podczas procesji w święto "Bożego Ciała" w Krakowie prowadzonej przez kardynała Wojtyłę na jednym z ołtarzy widnieje napis: "ich praca nie pójdzie na marne (1 KOR)". Jest to cytat z Pierwszego Listu do Koryntian.
czerwiec W Lublinie, w środowisku studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zostają powielone pierwszy i drugi numer "Zapisu" z nadrukiem Nieocenzurowana Oficyna Wydawnicza.
8 czerwca list otwarty prof. Lipińskiego do sekretarzy generalnych partii komunistycznych Francji, Włoch i Hiszpanii z prośbą o włączenie się w akcję na rzecz uwolnienia uwięzionych.
14 czerwca telegram wysłany w imieniu KOR przez prof. E. Lipińskiego i A. Pajdaka do Konferencji Związków Zawodowych we Włoszech z podziękowaniem za interwencje włoskich związkowców i prośbą o kolejne.
czerwiec-lipiec na całym świecie protesty przeciw aresztowaniu członków i współpracowników KOR m.in.: 136 intelektualistów amerykańskich (w tym 3 noblistów oraz m.in. Liv Ullmann i Kurt Vonnegut), 22 niemieckich, 81 szwajcarskich, 35 włoskich, 65 szwedzkich, 99 brytyjskich parlamentarzystów, redaktorzy naczelni francuskiej prasy, francuskie i włoskie związki zawodowe.
12 lipca Wizyta Sekretarza Generalnego ONZ Kurta Waldheima w Warszawie. Bogusława Blajfer przedarła się przez ochronę i przekazała list w sprawie uwięzionych członków KOR. Kilka dni później Waldheim na konferencji prasowej w Wiedniu poinformował, że przekazał ten list Komisji Praw Człowieka ONZ.
14 lipca Wyrzucenie Stanisława Barańczaka z Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu.
21 lipca Prokuratura Wojewódzka w Warszawie przedstawiła Jackowi Kuroniowi, Adamowi Michnikowi i Janowi Józefowi Lipskiemu dodatkowe zarzuty (art. 271 i 273 KK), mimo, iż następnego dnia miała być ogłoszona amnestia.
23 lipca Na podstawie amnestii na wolność wychodzą wszyscy robotnicy osądzeni w procesach poczerwcowych i KORowcy aresztowani w maju. Prokurator Generalny oświadcza, że śledztwo wobec członków i współpracowników KOR-u zostaje umorzone.
23 lipca do KOR-u przystępują ks. Zbigniew Kamiński i prof. Jan Kielanowski, natomiast czasowo rezygnuje z KOR Wojciech Ziembiński z powodu aktywnego udziału w pracach ROPCiO.
lipiec pierwszy numer kwartalnika "Postęp". Redaktor naczelny Henryk Bąk. "Pismo chce być platformą dyskusji ludzi pracy".
1 sierpnia znalezienie zwłok Stanisława Pietraszki, świadka oskarżenia Służby Bezpieczeństwa w sprawie zabójstwa Stanisława Pyjasa.
17 sierpnia na spotkaniu środowiska KOR w Kamienicy Królewskiej (u Jolanty i Maceja Rayzacherów) dyskutowane są kwestie dalszego funkcjonowania KOR-u (wobec zwolnienia z więzień wszystkich skazanych uczestników protestu 25 czerwca 1976), form działania, a także utworzenia nowych pism m.in. "Głosu" i "Robotnika".
sierpień ukazuje się pierwsza pozycja z nadrukiem Niezależna Oficyna Wydawnicza - "Pochodzenie systemu" Marka Tarniewskiego. NOWA wydawała zarówno pozycje publicystyczne: jak i poezję (m.in. Czesław Miłosz, Stanisław Barańczak, Jaroslav Seifert, Josif Brodski, Jerzy Ficowski, Wiktor Woroszylski, Kazimierz Wierzyński, Zdzisław Jaskuła, Janusz Szpotański, Osip Mandelsztam) oraz prozę pisarzy polskich (m.in. Tadeusz Konwicki, Kazimierz Brandys, Jeryz Andrzejewski, Paweł Jasienica, Julian Stryjkowski, Gustaw Herling-Grudziński, Andrzej Kijowski, Józef Czapski, Marek Hłasko) i zagranicznych (m.in. Günther Grass, George Orwell, Bohumil Hrabal, Wieniedikt Jerofiejef, George Orwell). Drukowała też kolejne numery "Zapisu", "Pulsu" i "Krytyki" a także niektóre numery "Głosu", "Spotkań" i innych pism. Przeciętny nakład w 1977 roku wnosił 500 egz., rok później 2.000, a w 1979 - 3.000 egzemplarzy. W skład Kolegium NOWEJ w różnych okresach wchodzili: Konrad Bieliński, Grzegorz Boguta, Marek Chimiak, Mirosław Chojecki, Maria Fedecka, Ryszard Knauf, Adam Michnik, Ewa Milewicz, Jan Narożniak. Za granicą reprezentowali NOWĄ Eugeniusz Smolar i Jakub Święcicki.
sierpień do końca sierpnia objętych jest informacją: 511 represjonowanych z Radomia, 202 z Ursusa, 44 z Płocka, 93 z Gdańska, 43 z Grudziądza, 68 z Łodzi.
17 września w prasie ukazał się komunikat prokuratury Wojewódzkiej w Krakowie o umorzeniu dochodzenia w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa.
29 września na spotkaniu u prof. Lipińskiego podjęto decyzję o przekształceniu KOR w Komitet Samoobrony Społecznej KOR, którego celem jest walka z represjami stosowanymi z powodów politycznych, walka z łamaniem praworządności i pomoc pokrzywdzonym oraz popieranie wszelkich inicjatyw zmierzających do realizacji Praw Człowieka i Obywatela. Z członkostwa w KOR zrezygnowali: Wojciech Ziembiński, Emil Morgiewicz i Stefan Kaczorowski, udzielający się w ROPCiO.
29 września Biuro Interwencyjne KSS "KOR" informuje, iż dokonało analizy 34 spraw z ostatnich tygodni, w tym 12 dotyczących jaskrawego naruszania praworządności przez funkcjonariuszy MO.
29 września Władysław Bieńkowski, Andrzej Kijowski i Stefan Kisielewski po zapoznaniu się z materiałami KOR oświadczają że:
-KOR objął ewidencją 943 rodziny z Ursusa, Radomia, Płocka, Grudzią-dza, Łodzi i Gdańska;
-przekazał pomoc w wysokości 3.251.300 zł z dobrowolnych ofiar krajowych i zagranicznych;
-członkowie KOR i jego współpracownicy wykonywali bezinteresownie wszystkie prace związane z działalnością KOR.
wrzesień powstaje przeznaczony dla środowiska robotniczego dwutygodnik "Robotnik", redagowany przez m.in. Bogdana Borusewicza (Sopot), Irenę Helak-Wóycicką, Jana Lityńskiego, Helenę i Witolda Łuczywów, Ludwikę i Henryka Wujców, Wojciecha Onyszkiewicza (Warszawa), Józefa Śreniowskiego (Łódź), Leopolda Gierka (Radom), Władysława Suleckiego (Gliwice), Edmunda Zadrożyńskiego (Grudziądz).
11 października ukonstytuowanie się Rady Funduszu Samoobrony Społecznej: przewodniczący - ks. Jan Zieja, sekretarz - Halina Mikołajska, skarbnik - Jan Józef Lipski, członkowie - Jan Kielanowski, Edward Lipiński, Józef Ry-bicki, Wacław Zawadzki.
17 października KSS "KOR" apeluje do uczestników Belgradzkiej Konferencji do Spraw Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie o obronę sygnatariuszy czeskiej Karty 77: Vaclava Havla, Jiřego Lederera, Františka Pavlicka i Oty Ornesta, których proces właśnie się rozpoczął.
31 października KSS "KOR" ogłasza "List do przyjaciół Czechów i Słowaków" z wyrazami solidarności i potępieniem wyroków skazujących sygnatariuszy Karty 77.
31 października do KOR-u przystępują: Konrad Bieliński, Seweryn Blumsztajn, Andrzej Celiński, prof. Leszek Kołakowski, Jan Lityński, Zbigniew Romaszewski, Maria Wosiek i Henryk Wujec. W skład komisji redakcyjnej (przygotowującej teksty "Komunikatów KSS "KOR", oświadczeń i korespondencji) wchodzą: Ludwik Cohn, Anka Kowalska, Jacek Kuroń, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Zbigniew Romaszewski, Józef Rybicki, Aniela Steinsbergowa.
październik pierwszy numer redagowanego przez członków KSS "KOR" miesięcznika "Głos". W redakcji: Konrad Bieliński, Andrzej Celiński, Krzysztof Hagemejer, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski, Jan Lityński, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Wojciech Onyszkiewicz, Zbigniew Romaszewski, Jan Walc. Od redakcji: Łączy nas przekonanie, że suwerenność i demokracja są w Polsce osiągalne, a najwłaściwszą drogą ku temu jest tworzenie nie-zależnych od władz samorządnych instytucji społecznych. W pierwszym numerze opublikowana została "Deklaracja Ruchu Demokratycznego" wzywająca do tworzenia niezależnych, samorządnych instytucji, wykonują-cych konkretne zadania w obronie praw człowieka i obywatela. Podpisało ją 115 członków i współpracowników KSS "KOR". Od numeru 3 redakcję stanowią: Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Marek Tarniewski [Jakub Karpiński]. Stali współpracownicy: Krzysztof Hagemejer, Jan Józef Lipski, Wojciech Onyszkiewicz, Zbigniew Romaszewski, Jan Walc;
- w Łodzi ukazuje się pierwszy numer niezależnego kwartalnika literackiego "Puls", redaktorzy: Jacek Bierezin, Tomasz Filipczak, Witold Sułkowski, Tadeusz Walendowski;
- w Gdańsku wychodzi pierwszy numer niezależnego pisma studentów związanych z ROPCiO - "Bratniak". W redakcji Aleksander Hall i Marian Piłka;
- W Lublinie pierwszy numer "niezależnego pisma młodych katolików" - "Spotkania". W redakcji Zdzisław Bradel, Janusz Krupski, Stefan Szaciłowski, od nr 5 także Wojciech Oracz i Józef Ruszar;
- Powstaje też pierwszy numer pisma środowiska SKS - "Indeks". W redakcji Lesław Maleszka*?, Tomasz Schoen, Bronisław Wildstein (Kraków), Jan Ajzner, Ludwik Dorn, Urszula Doroszewska, Sergiusz Kowalski (Warszawa), Paweł Spodenkiewicz (Łódź).
październik-listopad powstają Studenckie Komitety Solidarności
- w Warszawie (Jakub Bułat, Jan Cywiński, Ludwik Dorn, Urszula Doroszewski, Stefan Kawalec, Agnieszka Lipska, Bogdan Łoszewski, Marcin Stępniewski, Jerzy Szczepkowski, Michał Worwąg);
- w Trójmieście (Piotr Dyk, Anna Młynik, Magdalena Modzelewska, Grze-gorz Pliszka, Andrzej Słomiński, Błażej Wyszkowski);
- w Poznaniu (Włodzimierz Fenrych, Jaromir Jedliński, Ewa Kubacka, Jacek Kubiak, Wiesław Lisecki, Edward Maliszewski, Jerzy Nowacki*?, Wiesława Skrzeszewska, Maciej Szczerkowski);
18 listopada Oświadczenie KSS "KOR" w związku z otrzymanymi od Tomasza Strzyżewskiego (byłego cenzora) dokumentów krakowskiej cenzury. Z lektury całości zbioru wyłania się obraz przerażający (...) Raz jeszcze potwierdza się teza, że w naszym życiu publicznym rolę dominującą pełnią kłamstwa i dezinformacja (...) Fałszuje się już nie tylko tradycję historyczną, sferę ideologii, narodową kulturę. Zniekształca się lub przemilcza również elementarne dane faktyczne, nawet takie, których przemilczenie lub zniekształcenie równoznaczne jest ze zbrodnią popełnioną na obywatelach.
grudzień w wydawnictwie NOWA ukazuje się w nakładzie około 1.500 egzemplarzy "Czarna Księga Cenzury PRL" - wywiezione do Szwecji przez byłego cenzora Tomasza Strzyżewskiego tajne dokumenty Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk. "Czarna księga", wraz z oświadczeniem KSS "KOR" zostaje przekazana rektorom wyższych uczelni, szefom organizacji naukowych, społecznych i twórczych, redaktorom naczelnym prasy. Celem KSS "KOR" było doprowadzenie do sytuacji, aby nikt nie mógł powiedzieć, że nie wiedział o wszechniszczącej działalności cenzury.
14 grudnia we Wrocławiu powstaje Studencki Komitet Solidarności (Marek Adamkiewicz, Jerzy Filak, Jarosław Klimek, Marek Rospond, Stanisław Siekanowicz, Juliusz Szymczak, Marek Zybura).
16 grudnia w 7. rocznicę wydarzeń na Wybrzeżu, na apel gdańskich środowisk KSS "KOR", SKS i ROPCiO pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej zbiera się około 1000 osób i składa kwiaty. Kilkanaście osób zatrzymano.
25 grudnia ukazuje się przeznaczone dla wsi pismo "Gospodarz", wydawane w środowisku ROPCiO. Redaguje Stanisław Michalkiewicz z zespołem.
29 grudnia początek dwudniowej wizyty w Warszawie Jimmy'ego Cartera, prezydenta USA.
listopad-grudzień w Wenecji odbywa się biennale poświęcone tym razem twórczości i działalności opozycji w ZSRR i krajach bloku wschodniego. Z Polski nie wypuszczono nikogo. W seminarium bierze udział Leszek Kołakowski. Prezentowane są grafiki-plakaty Czesława Bieleckiego, Michała Boguckiego, grafiki Wojciecha Wołyńskiego, wydawnictwa NOWEJ. Polskiej prezentacji towarzyszy tekst Stanisława Barańczaka "Fasada i tyły".